Bài viết chuyên sâu: Phẫu thuật chuyển giới

Bởi

7 Tháng 12, 2025

Bài viết được xây dựng nhằm cung cấp một tài liệu tham khảo chuyên sâu và toàn diện nhất về các can thiệp ngoại khoa trong quy trình khẳng định giới tính (Gender Affirmation Surgery – GAS). Trong bối cảnh y học giới tính đang phát triển mạnh mẽ tại Đông Nam Á, đặc biệt là tại hai thị trường trọng điểm Thái Lan và Việt Nam, nhu cầu về thông tin chính xác, minh bạch về kỹ thuật và chi phí là vô cùng cấp thiết.

Tài liệu này không chỉ đơn thuần liệt kê các phương pháp phẫu thuật ngực, bộ phận sinh dục, thanh quản và khuôn mặt, mà còn đi sâu phân tích cơ chế sinh học, so sánh đối chiếu ưu nhược điểm của từng biến thể kỹ thuật (như sự khác biệt vi phẫu giữa vạt da tay và vạt da đùi trong tạo hình dương vật, hay cơ chế tự bôi trơn của phúc mạc trong tạo hình âm đạo). Báo cáo cũng tích hợp các dữ liệu về thời gian hồi phục sinh lý, các biến chứng tiềm ẩn từ cấp tính đến mạn tính, và đưa ra bức tranh tài chính chi tiết để hỗ trợ công tác lập kế hoạch cho cá nhân và tổ chức y tế.

Dựa trên khối lượng dữ liệu khổng lồ từ các hướng dẫn lâm sàng quốc tế (WPATH) và thực tiễn tại các bệnh viện hàng đầu (Yanhee, Kamol, Việt Đức, Bình Dân), báo cáo này hướng tới việc trở thành một cẩm nang y khoa chuẩn mực, phục vụ cho cả cộng đồng người chuyển giới và các chuyên gia y tế.

Nội dung chính

Phẫu Thuật Tái Tạo Ngực (Chest Reconstruction & Augmentation)
Phẫu Thuật Tạo Hình Bộ Phận Sinh Dục (Genital Reconstruction Surgery – GRS)
Phẫu Thuật Khuôn Mặt (Facial Feminization & Masculinization)
Phẫu Thuật Giọng Nói (Voice Feminization Surgery)
Phân Tích So Sánh Thị Trường: Việt Nam và Thái Lan
Lời Khuyên Chiến Lược Cho Bệnh Nhân

1. Phẫu Thuật Tái Tạo Ngực (Chest Reconstruction & Augmentation)

Phẫu thuật ngực đóng vai trò tiên quyết trong việc điều trị chứng bức bối giới (gender dysphoria) vì vùng ngực là đặc điểm giới tính thứ cấp dễ nhận biết nhất trong giao tiếp xã hội. Sự can thiệp ở khu vực này không chỉ dừng lại ở việc thêm vào hay cắt bỏ mô, mà là một quy trình điêu khắc cơ thể (body contouring) đòi hỏi sự am hiểu sâu sắc về giải phẫu học giới tính.

1.1. Phẫu Thuật Ngực Cho Người Chuyển Giới Nam (FTM Top Surgery)

Mục tiêu tối thượng của phẫu thuật FTM là tạo ra một lồng ngực nam tính (masculine chest), phẳng phiu nhưng vẫn giữ được độ nhô tự nhiên của cơ ngực lớn, đồng thời định vị lại phức hợp quầng vú – núm vú (Nipple-Areolar Complex – NAC) vào vị trí giải phẫu chuẩn của nam giới.

1.1.1. Phân Tích Giải Phẫu Học Nam Giới

Khác với ngực nữ giới có sự phát triển của mô tuyến và mỡ tạo thành bầu ngực, ngực nam giới được định hình bởi cơ ngực lớn (pectoralis major). Vị trí núm vú nam giới thường nằm thấp hơn và xa đường giữa (lateral) hơn so với nữ giới, thường ở khoảng gian sườn 4 hoặc 5, cách đường giữa xương ức khoảng 2-3 cm về phía bên ngoài cơ ngực. Do đó, phẫu thuật viên phải tính toán kỹ lưỡng vector di chuyển của núm vú.

1.1.2. Các Kỹ Thuật Phẫu Thuật Chi Tiết

A. Kỹ Thuật Double Incision (Đường Mổ Đôi) Với Ghép Núm Vú Tự Do

Đây là “tiêu chuẩn vàng” cho các trường hợp ngực có kích thước trung bình đến lớn (Cup B, C trở lên) hoặc có độ sa trễ da đáng kể (Ptosis độ 2, 3).

Quy trình kỹ thuật: Phẫu thuật viên thực hiện hai đường rạch nằm ngang kéo dài theo nếp lằn vú dưới và phía trên bầu ngực. Toàn bộ khối mô tuyến vú và da thừa nằm giữa hai đường rạch này được bóc tách và loại bỏ hoàn toàn. Điểm mấu chốt của kỹ thuật này là việc xử lý phức hợp NAC. NAC được cắt rời khỏi cơ thể, được tỉa mỏng để loại bỏ mô tuyến và ống dẫn sữa, thu nhỏ đường kính xuống còn khoảng 20-22mm (kích thước chuẩn nam giới), sau đó được ghép lại vào vị trí mới dưới dạng mảnh ghép da tự do (free skin graft).
Ưu điểm lâm sàng: Kỹ thuật này cho phép tiếp cận trường mổ rộng rãi, giúp bác sĩ loại bỏ triệt để mô vú và làm phẳng hoàn toàn lồng ngực. Nó cũng cho phép kiểm soát tuyệt đối vị trí thẩm mỹ của núm vú, không bị giới hạn bởi độ dài của cuống mạch nuôi.
Nhược điểm và Biến chứng: Nhược điểm lớn nhất là sẹo dài vĩnh viễn chạy ngang ngực. Bên cạnh đó, việc cắt rời NAC đồng nghĩa với việc cắt đứt các dây thần kinh cảm giác, dẫn đến tình trạng mất cảm giác xúc giác và cảm giác nhiệt tại núm vú (mặc dù cảm giác xúc giác thô có thể hồi phục một phần sau nhiều năm). Rủi ro hoại tử mảnh ghép núm vú (nipple necrosis) là một biến chứng nghiêm trọng nếu quá trình tăng sinh mạch máu mới không thuận lợi.
Vấn đề “Dog Ears”: Một biến chứng thẩm mỹ phổ biến là hiện tượng thừa da hoặc mỡ ở hai đầu ngoài của vết sẹo (vùng nách), gọi là “tai chó”. Điều này thường đòi hỏi phẫu thuật chỉnh sửa (revision) sau 6-12 tháng để cắt bỏ phần thừa này, làm vết sẹo phẳng phiu hơn.

B. Kỹ Thuật Keyhole (Đường Mổ Lỗ Khóa) và Periareolar (Viền Quầng Vú)

Các kỹ thuật này được xếp vào nhóm “bảo tồn tối thiểu” (minimally invasive), ưu tiên giữ gìn cảm giác và hạn chế sẹo.

Chỉ định khắt khe: Chỉ áp dụng cho bệnh nhân có ngực nhỏ (Cup A hoặc B nhỏ), da có độ đàn hồi cực tốt và không bị sa trễ.
Quy trình kỹ thuật:
- Keyhole: Một đường rạch bán nguyệt nhỏ được thực hiện ở viền dưới quầng vú. Qua đó, phẫu thuật viên dùng dụng cụ để cắt bỏ mô tuyến hoặc kết hợp hút mỡ để làm phẳng ngực. Da không bị cắt bỏ mà tự co lại nhờ độ đàn hồi tự nhiên.
- Periareolar (Donut mastopexy): Hai đường rạch tròn đồng tâm được thực hiện quanh quầng vú. Phần da giữa hai đường tròn được loại bỏ, sau đó khâu lại theo kiểu túi rút để thu nhỏ bao da ngực.
Ưu điểm: Sẹo rất nhỏ và mờ, thường ẩn giấu tốt tại ranh giới sắc tố của quầng vú. Quan trọng nhất, cuống mạch và thần kinh nuôi núm vú được bảo tồn nguyên vẹn, do đó cảm giác cực khoái và xúc giác tại núm vú thường được duy trì hoàn toàn.
Nhược điểm: Khả năng loại bỏ da thừa rất hạn chế. Nếu áp dụng sai chỉ định cho người ngực lớn, kết quả sẽ là lồng ngực lồi lõm, da chùng nhão, hoặc quầng vú bị giãn rộng và dẹt ra bất thường.

C. Kỹ Thuật T-Invert (Chữ T Ngược / Mỏ Neo)

Đây là kỹ thuật trung gian, giải quyết bài toán khó: ngực lớn/sa trễ nhưng bệnh nhân khao khát giữ cảm giác núm vú.

Cơ chế: Tương tự phẫu thuật thu nhỏ ngực ở nữ giới, kỹ thuật này giữ lại một cuống nuôi (pedicle) – thường là cuống dưới hoặc cuống trong – mang mạch máu và thần kinh đi kèm với núm vú khi di chuyển nó lên vị trí cao hơn.
Đánh đổi: Để làm được điều này, bác sĩ phải chấp nhận đường sẹo dọc từ núm vú xuống nếp lằn ngực (ngoài đường sẹo ngang), tạo thành hình chữ T ngược. Nguy cơ hoại tử núm vú vẫn hiện hữu nếu cuống nuôi bị xoắn hoặc chèn ép.

1.1.3. Công Nghệ Hỗ Trợ: Ứng Dụng Dao Siêu Âm (Harmonic Scalpel)

Trong phẫu thuật hiện đại, dao siêu âm đã thay thế dao điện đơn cực truyền thống ở nhiều trung tâm lớn.

Cơ chế: Dao siêu âm sử dụng năng lượng cơ học ở tần số cao (55,500 Hz) để cắt mô và hàn kín mạch máu đồng thời ở nhiệt độ thấp (dưới 100°C), so với mức nhiệt hàng trăm độ của dao điện.
Lợi ích lâm sàng: Giảm thiểu tổn thương nhiệt lan tỏa sang các mô lân cận, giảm phản ứng viêm và tiết dịch sau mổ. Điều này dẫn đến lượng dịch dẫn lưu ít hơn, rút ngắn thời gian mang ống dẫn lưu (drain) và giảm đau đớn hậu phẫu đáng kể.

1.2. Phẫu Thuật Nâng Ngực Cho Người Chuyển Giới Nữ (MTF Breast Augmentation)

Phẫu thuật nâng ngực MTF không đơn thuần là “đặt túi cho to”. Sự khác biệt căn bản về khung xương và mô mềm giữa nam và nữ đòi hỏi những chiến lược phẫu thuật đặc thù để đạt được vẻ đẹp tự nhiên.

1.2.1. Thách Thức Giải Phẫu Học

Lồng ngực rộng (Barrel Chest): Khung xương sườn nam giới thường rộng và cong hơn. Nếu sử dụng túi ngực có đường kính hẹp (high profile), hai bầu ngực sẽ nằm xa nhau, tạo ra khoảng cách lớn ở giữa xương ức, thiếu đi khe ngực (cleavage) quyến rũ.
Cơ ngực lớn dày và khỏe: Cơ ngực nam giới phát triển hơn, tạo áp lực lớn lên túi ngực, dễ gây di lệch túi (lateral displacement) về phía nách khi vận động.
Thiếu hụt mô che phủ: Đa số người chuyển giới nữ có ít mô tuyến vú và lớp mỡ dưới da mỏng. Điều này làm tăng nguy cơ lộ viền túi (rippling) và sờ thấy túi, đặc biệt ở cực trên và cực ngoài.

1.2.2. Chiến Lược Kỹ Thuật

A. Lựa Chọn Túi Ngực (Implant Selection)

Đường kính túi (Base Width): Bác sĩ thường ưu tiên các dòng túi có đường kính đế rộng (wide base) để thu hẹp khoảng cách giữa hai bầu ngực (intermammary distance), giúp tạo khe ngực tự nhiên hơn trên lồng ngực rộng.
Hình dáng túi:
- Túi tròn (Round implants): Thường được ưa chuộng hơn trong cộng đồng MTF vì chúng giúp làm đầy cực trên của ngực (upper pole fullness), tạo cảm giác đầy đặn và nữ tính rõ rệt, bù đắp cho sự thiếu hụt mô tuyến.
- Túi giọt nước (Anatomical/Teardrop): Tạo dáng tự nhiên hơn nhưng nguy cơ bị xoay túi là vấn đề đáng ngại.
- Túi Nano/Ergonomix: Các dòng túi thế hệ mới (như Motiva) có khả năng thay đổi hình dáng linh hoạt theo tư thế đứng/nằm, giúp ngực mềm mại và tự nhiên hơn.

B. Vị Trí Đặt Túi (Pocket Placement)

Dưới cơ (Submuscular / Dual Plane): Đây là vị trí tối ưu cho hầu hết bệnh nhân MTF. Túi ngực được đặt dưới cơ ngực lớn. Cơ ngực đóng vai trò như một lớp “chăn” che phủ phần trên của túi, giúp làm mờ viền túi và giảm nguy cơ lộ túi. Kỹ thuật Dual Plane (cắt một phần điểm bám cơ ở cực dưới) giúp túi dàn đều và tạo độ nhô tự nhiên.
Đường mổ: Đường nách (Transaxillary) thường được ưa chuộng để giấu sẹo, nhưng đường dưới nếp lằn ngực (Inframammary) cho phép bác sĩ kiểm soát khoang đặt túi chính xác nhất, đặc biệt là trong việc tạo nếp lằn vú mới thấp hơn vị trí tự nhiên để cân đối tỷ lệ ngực.

1.2.3. Quá Trình Hồi Phục và Biến Chứng Đặc Thù

Đau đớn và căng tức: Do cơ ngực bị bóc tách và kéo giãn, đau sau mổ thường nhiều hơn so với đặt túi dưới tuyến. Cảm giác căng tức ngực có thể kéo dài 2-3 tuần.
Biến chứng Symmastia (Thông khe ngực): Đây là biến chứng đáng sợ khi phẫu thuật viên cố gắng bóc tách quá sát đường giữa xương ức để tạo khe ngực hẹp. Lớp da và mô bám dính ở xương ức bị bong ra, khiến hai khoang túi thông nhau, tạo thành một khối ngực liền mạch (uniboob).
Co thắt bao xơ (Capsular Contracture): Phản ứng miễn dịch tạo sẹo quanh túi ngực, làm ngực cứng và biến dạng. Tỷ lệ này giảm đáng kể với túi nhám hoặc túi nano hiện đại.

1.3. Bảng Phân Tích Chi Phí và Thời Gian Hồi Phục Tham Khảo (Ngực)

Dưới đây là bảng tổng hợp chi phí dựa trên dữ liệu từ các bệnh viện lớn tại Thái Lan (Yanhee, Kamol, BPS) và thị trường Việt Nam. Loại Phẫu Thuật Kỹ Thuật Chi Phí Tại Việt Nam (VNĐ) Chi Phí Tại Thái Lan (THB / USD) Thời Gian Hồi Phục (Ngày) FTM Top SurgeryDouble Incision 40 – 80 triệu 110.000 THB (~3.300 USD) 14 – 21 ngày nghỉ việc Keyhole / Peri 30 – 60 triệu 95.000 THB (~2.800 USD) 7 – 10 ngày nghỉ việc Chi phí khác Áo định hình: 1-2 triệu Gói nằm viện 1-2 đêm Cắt chỉ sau 7-10 ngày MTF Breast Aug.Túi Nano (Motiva) 60 – 100 triệu 120.000 – 180.000 THB (~3.600 – 5.500 USD) 5 – 7 ngày sinh hoạt nhẹ Túi Mentor 50 – 80 triệu 100.000 – 150.000 THB 4 – 6 tuần vận động mạnh

Lưu ý: Chi phí tại Thái Lan thường là trọn gói y tế (phòng mổ, thuốc, phòng nội trú), trong khi tại Việt Nam có thể chưa bao gồm xét nghiệm và thuốc men.

2. Phẫu Thuật Tạo Hình Bộ Phận Sinh Dục (Genital Reconstruction Surgery – GRS)

Đây là nhóm phẫu thuật phức tạp nhất, được mệnh danh là “đỉnh cao của phẫu thuật tạo hình”, đòi hỏi sự phối hợp đa chuyên khoa giữa Tiết niệu, Phụ khoa và Vi phẫu thuật. Mục tiêu không chỉ là thẩm mỹ (nhìn giống thật) mà còn là chức năng (tiểu tiện đứng/ngồi, cảm giác tình dục, khả năng thâm nhập).

2.1. Phẫu Thuật Tạo Hình Âm Đạo (MTF Vaginoplasty)

Lịch sử phát triển của tạo hình âm đạo đã trải qua ba thế hệ kỹ thuật chính, mỗi thế hệ giải quyết một nhược điểm của phương pháp trước đó.

2.1.1. Thế Hệ 1: Kỹ Thuật Đảo Ngược Dương Vật (Penile Inversion – PI)

Đây là kỹ thuật kinh điển, được coi là tiêu chuẩn trong nhiều thập kỷ.

Cơ chế: Da dương vật được bóc tách cẩn thận, lộn ngược vào trong như một chiếc vớ để tạo thành lớp lót của ống âm đạo. Da bìu được sử dụng để tạo môi lớn và môi bé. Quy đầu dương vật (glans penis) được bảo tồn một phần cùng với bó mạch thần kinh lưng dương vật để tạo hình âm vật (neoclitoris), đảm bảo duy trì cảm giác cực khoái.
Ưu điểm: Tận dụng vật liệu tự thân tại chỗ, rủi ro phẫu thuật thấp hơn các kỹ thuật xâm lấn ổ bụng. Cảm giác tình dục thường rất tốt.
Nhược điểm:
- Độ sâu hạn chế: Phụ thuộc hoàn toàn vào chiều dài da dương vật ban đầu. Nếu dương vật nhỏ hoặc đã bị teo do hormone, ống âm đạo sẽ nông, gây khó khăn cho quan hệ tình dục.
- Khô hạn: Da dương vật là da biểu bì, không có tuyến tiết dịch. Bệnh nhân vĩnh viễn không thể tự bôi trơn và phải phụ thuộc vào gel bôi trơn trọn đời.
- Lông mọc trong: Yêu cầu triệt lông điện phân (electrolysis) đau đớn và tốn kém trước mổ để tránh lông mọc ngược trong lòng âm đạo.

2.1.2. Thế Hệ 2: Kỹ Thuật Kết Tràng Sigma (Sigmoid Colon Vaginoplasty)

Được phát triển để khắc phục vấn đề độ sâu và độ ẩm.

Cơ chế: Bác sĩ phẫu thuật cắt một đoạn ruột già (kết tràng sigma) dài khoảng 15-20cm, giữ nguyên cuống mạch nuôi ruột (mạc treo), sau đó đưa xuống vùng chậu để làm ống âm đạo. Đoạn ruột còn lại được nối lại với nhau (anastomosis).
Ưu điểm: Độ sâu âm đạo rất tốt và không bị co rút nhiều như da. Niêm mạc ruột tự tiết dịch nhầy, giúp bôi trơn tự nhiên.
Nhược điểm: Đây là đại phẫu ổ bụng với rủi ro rò rỉ miệng nối ruột, viêm phúc mạc. Nhược điểm lớn nhất là dịch tiết có mùi đặc trưng của ruột và tiết quá nhiều liên tục (kể cả khi không hưng phấn), buộc bệnh nhân phải đeo băng vệ sinh hàng ngày. Ngoài ra, niêm mạc ruột mỏng manh dễ bị chảy máu và viêm (diversion colitis).

2.1.3. Thế Hệ 3: Kỹ Thuật Phúc Mạc (Peritoneal Pull-Through – PPT / Davydov)

Kỹ thuật này đang nổi lên như một “cuộc cách mạng” trong 5 năm gần đây, đặc biệt tại các trung tâm lớn ở Thái Lan và Mỹ.

Cơ chế: Sử dụng lớp màng bụng (phúc mạc) để tạo hình phần đỉnh hoặc toàn bộ ống âm đạo. Qua phẫu thuật nội soi, vạt phúc mạc được kéo xuống khoang chậu để lót ống âm đạo mới.
Ưu điểm vượt trội:
- Sinh lý học: Phúc mạc trơn láng, màu hồng nhạt, không có nang lông. Quan trọng nhất, nó tiết ra dịch thanh dịch (serous fluid) không mùi và chỉ tiết nhiều khi có kích thích ma sát, cơ chế này gần giống với sinh lý âm đạo tự nhiên nhất.
- Đàn hồi: Phúc mạc có khả năng giãn nở tốt, giúp quan hệ tình dục thoải mái hơn.
- An toàn: Tránh được các biến chứng rò rỉ phân hay mùi hôi của kỹ thuật ruột.
Chi phí: Cao nhất trong các phương pháp do yêu cầu kỹ thuật nội soi phức tạp và robot hỗ trợ. Tại Thái Lan, chi phí khoảng 600.000 THB (~17.000 – 18.000 USD).

2.1.4. Chế Độ Nong (Dilation Protocol) – Kỷ Luật Sắt

Bất kể kỹ thuật nào (trừ ruột ít co rút hơn), cơ thể luôn có xu hướng làm lành vết thương bằng cách co rút sẹo, khiến ống âm đạo bị hẹp và ngắn lại. Do đó, nong âm đạo là bắt buộc.

0-3 tháng đầu: 3 lần/ngày, mỗi lần 30-45 phút. Đây là giai đoạn “toàn thời gian” cho việc chăm sóc.
3-6 tháng: 2 lần/ngày.
6-12 tháng: 1 lần/ngày.
Sau 1 năm: 1-2 lần/tuần hoặc thay thế bằng quan hệ tình dục thường xuyên.

Hậu quả: Bỏ nong trong năm đầu tiên có thể dẫn đến hẹp âm đạo vĩnh viễn (vaginal stenosis), đòi hỏi phẫu thuật lại rất khó khăn.

2.2. Phẫu Thuật Tạo Hình Dương Vật (FTM Genital Surgery)

Phẫu thuật này chia thành hai trường phái rõ rệt dựa trên sự đánh đổi giữa “Kích thước” và “Cảm giác/Chức năng”.

2.2.1. Metoidioplasty (Làm Dài Âm Vật)

Dành cho những người ưu tiên cảm giác tự nhiên, an toàn và chi phí thấp, chấp nhận kích thước nhỏ.

Cơ chế: Dưới tác dụng của Testosterone lâu dài, âm vật thường phì đại (3-5cm). Phẫu thuật sẽ cắt dây chằng treo âm vật để giải phóng nó khỏi xương mu, giúp nó dài ra và đứng thẳng hơn. Niệu đạo có thể được nối dài ra đầu dương vật (urethral lengthening) để cho phép đứng tiểu.
Ưu điểm: Giữ nguyên vẹn cảm giác cực khoái mạnh mẽ (do bản chất là mô âm vật). Phẫu thuật thường chỉ 1 thì, ít biến chứng, hồi phục nhanh (3-6 tuần). Dương vật có thể tự cương cứng khi hưng phấn.
Nhược điểm: Kích thước quá nhỏ (thường 4-6cm), không đủ để quan hệ thâm nhập (trừ khi đối tác rất hợp tác). Nhiều trường hợp vẫn không thể đứng tiểu qua bồn cầu tiêu chuẩn do dương vật ngắn và bị vùi lấp bởi da bìu.

2.2.2. Phalloplasty (Tạo Hình Dương Vật Toàn Diện)

Dành cho những người ưu tiên kích thước và ngoại hình giống nam giới sinh học nhất.

Cơ chế: Đây là kỹ thuật vi phẫu ghép vạt da (skin flap). Bác sĩ lấy một mảng da lớn, mỡ, thần kinh và mạch máu từ vùng hiến (thường là cẳng tay hoặc đùi) để cuộn lại thành hình dương vật.
- RFF (Radial Forearm Flap – Vạt Cẳng Tay): Da mỏng, dễ uốn, thần kinh cảm giác rất tốt. Tạo ra dương vật thẩm mỹ đẹp, cảm giác tốt nhất. Nhược điểm: Sẹo rất lớn và lộ liễu ở cánh tay, đòi hỏi ghép da che phủ vùng hiến.
- ALT (Anterolateral Thigh – Vạt Đùi Trước Ngoài): Che giấu sẹo tốt hơn. Nhược điểm: Lớp mỡ đùi dày khiến dương vật tạo ra thường to bè, khó cuộn niệu đạo, cảm giác kém hơn tay.
Quy trình đa giai đoạn (Staging): Thường mất 12-18 tháng để hoàn tất.
1. Giai đoạn 1: Tạo hình thân dương vật, nối vi phẫu mạch máu và thần kinh.
2. Giai đoạn 2 (sau 6 tháng): Nối niệu đạo, tạo bìu (Scrotoplasty), tạo quy đầu (Glansplasty).
3. Giai đoạn 3 (sau 1 năm): Cấy ghép thiết bị cương cứng (Penile Implant) và tinh hoàn giả silicon. Do dương vật tạo hình chỉ là da thịt, nó không thể tự cương. Bắt buộc phải dùng thanh silicone dẻo (malleable rod) hoặc bơm hơi (inflatable pump) đặt bên trong.
Tỷ lệ biến chứng: Rất cao. Hẹp niệu đạo (stricture) và rò nước tiểu (fistula) xảy ra ở 30-50% số ca. Hoại tử vạt da (mất dương vật) là biến chứng thảm khốc nhất dù hiếm gặp.

2.3. Bảng Tổng Hợp Chi Phí Tham Khảo (Bộ Phận Sinh Dục)

Bảng giá dưới đây phản ánh chi phí trọn gói tại các bệnh viện quốc tế Thái Lan (như Yanhee, Kamol, WIH). Tại Việt Nam, chi phí thấp hơn nhưng thường chưa được niêm yết công khai dưới dạng gói dịch vụ chuyển giới toàn diện. Phẫu Thuật Kỹ Thuật Chi Phí (USD) Chi Phí (VNĐ ước tính) Ghi Chú Quan Trọng MTF Vaginoplasty Penile Inversion $8,000 – $10,000 200 – 250 triệu Kỹ thuật cơ bản, phổ biến nhất. Sigmoid Colon $11,000 – $16,000 280 – 400 triệu Độ sâu tốt, rủi ro tiêu hóa. Peritoneal (PPT)$17,000 – $19,000430 – 480 triệu Kỹ thuật tiên tiến nhất. FTM Bottom Metoidioplasty $8,000 – $12,000 200 – 300 triệu Hồi phục nhanh, kích thước nhỏ. Phalloplasty$20,000 – $30,000+500 – 750 triệu+ Chi phí chưa gồm implant cương cứng (~$10k).

3. Phẫu Thuật Khuôn Mặt (Facial Feminization & Masculinization)

Khuôn mặt là tấm hộ chiếu giới tính. FFS (Nữ hóa) phổ biến và phức tạp hơn FMS (Nam hóa), do cấu trúc xương nam giới (xương phát triển) khó thu nhỏ hơn là việc làm đầy hay độn thêm.

3.1. Phẫu Thuật Nữ Hóa Khuôn Mặt (Facial Feminization Surgery – FFS)

FFS là một tập hợp các thủ thuật mô mềm và xương sọ mặt (craniofacial) nhằm xóa bỏ các đặc điểm nam tính thứ cấp do tác động của Testosterone trong giai đoạn dậy thì.

3.1.1. Hạ Đường Chân Tóc và Tạo Hình Trán (Forehead Contouring)

Đây là thủ thuật quan trọng nhất vì trán chiếm 1/3 diện tích khuôn mặt và là điểm khác biệt giới tính rõ rệt nhất.

Giải phẫu: Trán nam giới thường có gờ mày (brow bossing) nhô cao ngay trên hốc mắt và xoang trán phát triển rộng.
Kỹ thuật Type 3 (Tái Tạo Xoang Trán): Đối với đa số người chuyển giới nữ có gờ mày lớn và thành xoang mỏng, chỉ mài xương (Type 1) là không đủ vì sẽ làm thủng xoang trán. Kỹ thuật Type 3 yêu cầu bác sĩ cắt rời mảng xương trán phía trước xoang, mài mỏng nó, mài phẳng viền xung quanh, sau đó ghép lại mảnh xương bằng nẹp vít titan. Kết quả là trán phẳng, mềm mại.
Hạ đường chân tóc (Hairline Lowering/Scalp Advancement): Cắt bỏ một dải da trán cao (thường 2-3cm) để kéo toàn bộ da đầu về phía trước, làm trán ngắn lại và nữ tính hơn, đồng thời che sẹo mổ xương trán.

3.1.2. Gọt Hàm và Trượt Cằm (V-line Surgery)

Giải phẫu: Hàm nam giới thường bạnh ra ở góc hàm (mandibular angle) và cằm vuông, rộng, phẳng.
Kỹ thuật:
- Gọt góc hàm: Cắt bỏ phần xương góc hàm bạnh qua đường mổ trong miệng, không để lại sẹo ngoài.
- Trượt cằm (Sliding Genioplasty): Cắt rời xương cằm theo đường cắt hình chữ T (T-osteotomy), loại bỏ đoạn xương giữa để thu hẹp chiều ngang, và trượt mảnh xương cằm ra trước để tạo độ nhô và dáng nhọn V-line nữ tính.

3.1.3. Phẫu Thuật Mũi (Rhinoplasty) và Gò Má

Mũi: Mũi nữ giới thường có sống mũi cong nhẹ (concave profile) và đầu mũi nhỏ, hơi bay lên. Phẫu thuật thường bao gồm mài gồ xương sống mũi và thu nhỏ đầu mũi.
Gò má: Gò má nữ giới thường đầy đặn và cao. Bác sĩ có thể dùng Implant gò má hoặc phổ biến hơn là cấy mỡ tự thân (Fat Grafting) để tạo độ mềm mại.

3.1.4. Cắt Trái Cổ (Tracheal Shave / Chondrolaryngoplasty)

Mài mỏng sụn giáp để xóa bỏ “trái táo Adam”. Kỹ thuật cần cực kỳ cẩn trọng để không làm thủng sụn hoặc tổn thương dây thanh âm bám ngay phía sau vị trí mài (chỉ cách vài mm), gây khàn giọng vĩnh viễn.

3.2. Phẫu Thuật Nam Hóa Khuôn Mặt (Facial Masculinization Surgery – FMS)

Mục tiêu là tạo ra các đường nét góc cạnh, mạnh mẽ.

Implants Xương Hàm: Sử dụng vật liệu độn (như Medpor hoặc Silicone thiết kế riêng) đặt vào góc hàm để làm hàm vuông vức và rộng hơn.
Độn Trán và Cung Mày: Sử dụng Implant hoặc xi măng xương (bone cement) để làm trán dồ ra và cung mày thấp, sâu hơn.
Tạo Hình Trái Cổ Giả: Cấy ghép sụn (thường lấy từ sụn sườn) để tạo hình lồi sụn giáp nam tính.

3.3. Thời Gian Hồi Phục và Chi Phí

Hồi phục: Đây là phẫu thuật gây sưng nề nghiêm trọng nhất. Sưng đạt đỉnh sau 48-72 giờ (mặt có thể biến dạng hoàn toàn). Sưng mô mềm giảm 80% sau 1 tháng, nhưng sưng màng xương (periosteal swelling) và tê bì cảm giác có thể kéo dài 6-12 tháng mới hồi phục hoàn toàn.
Chi Phí Tham Khảo:
- Thái Lan: Gói FFS toàn diện (Full face) dao động từ 20.000 – 35.000 USD.
- Việt Nam: Thường tính theo từng dịch vụ lẻ. Ví dụ: Gọt hàm ~70 triệu, Hạ gò má ~70 triệu, Trượt cằm ~45 triệu VNĐ. Tổng thể có thể tiết kiệm hơn (khoảng 200-400 triệu VNĐ) nhưng ít nơi thực hiện kỹ thuật trán Type 3 chuyên sâu.

4. Phẫu Thuật Giọng Nói (Voice Feminization Surgery)

Liệu pháp hormone (Estrogen) không làm thay đổi giọng nói của người chuyển giới nữ (do dây thanh đã dày lên và dài ra vĩnh viễn ở tuổi dậy thì). Phẫu thuật là giải pháp cho những người không đạt kết quả với luyện giọng.

4.1. Kỹ Thuật Vi Phẫu Thanh Quản

Mục tiêu là tăng tần số cơ bản (Fundamental Frequency – F0) của giọng nói bằng cách làm ngắn, làm mỏng hoặc làm căng dây thanh.

4.1.1. Cricothyroid Approximation (CTA) – Kỹ thuật Căng dây thanh

Cơ chế: Khâu sụn nhẫn (cricoid) và sụn giáp (thyroid) lại gần nhau ở bên ngoài. Điều này mô phỏng hành động căng dây thanh khi hát nốt cao, làm dây thanh bị kéo căng thụ động và rung ở tần số cao hơn.
Ưu điểm: Không xâm lấn trực tiếp vào dây thanh, không ảnh hưởng chất lượng niêm mạc.
Nhược điểm: Mối chỉ khâu có thể lỏng theo thời gian, khiến giọng trầm trở lại. Gây lồi sụn giáp (“trái cổ” to ra) và có thể gây khó nuốt.

4.1.2. Wendler Glottoplasty (Tạo Màng Dây Thanh) – Kỹ thuật Làm ngắn dây thanh

Đây là kỹ thuật nội soi phổ biến nhất hiện nay.

Cơ chế: Bác sĩ bóc tách lớp biểu mô ở 1/3 trước của hai dây thanh âm và khâu chúng dính lại với nhau. Việc này làm ngắn chiều dài rung động hiệu quả của dây thanh (tương tự như việc bấm phím đàn guitar ở nấc cao hơn), từ đó tăng cao độ vĩnh viễn.
Hiệu quả: Tăng trung bình 40-70 Hz (ví dụ từ giọng nam 135Hz lên giọng nữ 200Hz).
Nhược điểm: Rủi ro dính dây thanh quá mức gây hẹp đường thở hoặc giọng quá yếu, nhiều hơi (breathiness).

4.2. Quy Trình Hồi Phục Đặc Biệt: “Tịnh Khẩu”

Sau phẫu thuật Glottoplasty, bệnh nhân bắt buộc phải tuân thủ chế độ kiêng nói tuyệt đối (absolute voice rest) trong 7-10 ngày.

Không nói chuyện, không thì thầm: Thì thầm gây căng dây thanh hơn cả nói thường.
Hạn chế ho, hắng giọng: Để tránh làm rách vết khâu mỏng manh.
Luyện giọng (Voice Therapy): Phẫu thuật chỉ nâng cao độ (Pitch). Độ vang (Resonance) và ngữ điệu (Intonation) nữ tính vẫn phải qua luyện tập với chuyên gia ngôn ngữ trị liệu sau mổ.

4.3. Chi Phí Tham Khảo

Thái Lan: Gói phẫu thuật giọng nói (tại Yanhee hoặc Kamol) khoảng 3.500 – 5.000 USD.
Việt Nam: Các bệnh viện Tai Mũi Họng lớn có thể thực hiện kỹ thuật vi phẫu thanh quản với chi phí thấp hơn (khoảng 20-40 triệu VNĐ), nhưng thường dưới dạng điều trị bệnh lý dây thanh chứ không phải gói thẩm mỹ giọng nói chuyên biệt.

5. Phân Tích So Sánh Thị Trường: Việt Nam và Thái Lan

Tiêu Chí Thái Lan (Trung Tâm Y Tế Toàn Cầu)

Việt Nam (Thị Trường Mới Nổi & Tiềm Năng)

Chi PhíCao hơn. Chi phí trọn gói bao gồm dịch vụ y tế 5 sao, đưa đón, phiên dịch. Ví dụ: FFS toàn mặt ~30.000 USD.

Cạnh tranh hơn (Rẻ hơn 30-50%). FFS toàn mặt có thể thực hiện với ~15.000 USD. Phù hợp ngân sách eo hẹp.

Chuyên Môn Bề dày kinh nghiệm 30-40 năm. Các bác sĩ như Dr. Preecha, Dr. Suporn, Dr. Theerapong là huyền thoại thế giới với kỹ thuật độc quyền (như PPT, SRS không cần nong trọn đời). Bác sĩ tay nghề rất cao trong phẫu thuật tạo hình chung và vi phẫu. Tuy nhiên, số lượng chuyên gia chuyên sâu chỉ làm chuyển giới (như tạo hình ruột/phúc mạc) còn ít.

Pháp Lý Quy trình chuẩn hóa quốc tế (WPATH). Yêu cầu thư tâm lý nghiêm ngặt. Hệ thống bảo vệ quyền lợi bệnh nhân quốc tế tốt. Khung pháp lý về chuyển đổi giới tính đang trong quá trình hoàn thiện. Phẫu thuật thường thực hiện dưới danh nghĩa tạo hình thẩm mỹ hoặc điều trị tiết niệu.

Hậu Cần Dễ dàng với các gói “Medical Tourism”. Bệnh viện lo từ A-Z. Bệnh nhân tự túc đi lại, chăm sóc. Lợi thế là gần nhà, người thân dễ chăm sóc, không rào cản ngôn ngữ.

6. Lời Khuyên Chiến Lược Cho Bệnh Nhân

Lựa chọn dựa trên ưu tiên: Nếu ưu tiên tuyệt đối là chất lượng sinh lý âm đạo (tự bôi trơn, đàn hồi), hãy cân nhắc đầu tư cho kỹ thuật PPT tại Thái Lan. Nếu ưu tiên là chi phí và sự thuận tiện chăm sóc, các bệnh viện tại Việt Nam là lựa chọn xuất sắc cho phẫu thuật ngực và khuôn mặt.
Chuẩn bị tài chính dự phòng: Biến chứng như hẹp niệu đạo hay rò rỉ cần phẫu thuật sửa chữa tốn kém. Luôn chuẩn bị quỹ dự phòng khoảng 20-30% tổng chi phí.
Lộ trình phẫu thuật: Nên thực hiện FFS và Ngực trước để hỗ trợ hòa nhập xã hội (passing). Phẫu thuật bộ phận sinh dục nên là bước cuối cùng khi sức khỏe và tâm lý ổn định nhất, do thời gian hồi phục rất dài (6-12 tháng).
Tuân thủ hậu phẫu: Đối với phẫu thuật vùng kín, tuân thủ lịch nong là yếu tố quyết định thành bại, quan trọng ngang với kỹ thuật mổ của bác sĩ.

*Tài liệu tham khảo: Tổng hợp từ hướng dẫn WPATH, dữ liệu bệnh viện Yanhee, Kamol (Thái Lan) và các bệnh viện chuyên khoa tại Việt Nam. Vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi ra quyết định.